Dünya üzerindeki en eski tek tanrılı inanç sistemlerinden biri olan Yahudilik, sadece bir din değil, aynı zamanda bir halkın binlerce yıla yayılan tarihinin taşıyıcısıdır. Musevilik olarak da bilinen bu inanç, bugünkü Yahudi toplumunun dini, kültürel ve sosyal temelini oluşturur.
Yahudilik Nedir?
Yahudilik, tek tanrılı dinler arasında ilk ortaya çıkanıdır. İnanca göre Tanrı (Yahve), İbrahim ve soyundan gelenlerle özel bir antlaşma yapmıştır. Bu antlaşma, Yahudi halkının “seçilmiş halk” olduğu inancını doğurur.
Yahudiliğin kutsal kitabı Tanah, özellikle ilk beş kitabı kapsayan Tevrat’tır. Bu metinler, hem dini hem de hukukî kuralları barındırır.
Yahudiler Neye İnanır?
Yahudilik, tek tanrılı dinler arasında ilk olarak kabul gören ve eski İbraniler tarafından ilk kabul edilen semavi dindir. Yahudiler, Hz. İbrahim, ve Hz. Musa’yı kabul eder.
Yahudiler panteizim ve politeist inançları reddeder. Onlara göre tanrının en kutsal ismi “Yehova”dır. Ona Elohim (Rab) veya Adonay (Efendi) gibi isimlerle seslenirler.
Kudüs’te bulunan ağlama duvarı ise kutsal mekanlarından en önemlilerindendir. Burada tevrat okuyup, sallanarak, günahlarından arındıklarına inanırlar.
Yahudi Tarihinin Başlangıcı
Yahudi tarihinin kökeni yaklaşık 4.000 yıl öncesine, Mezopotamya’dan Kenan diyarına göç eden İbrahim Peygamber’e dayanır. Daha sonra Musa Peygamber, Mısır’dan çıkışı ve Sina Dağı’nda Tanrı’dan aldığı On Emir ile Yahudi hukukunun temellerini atmıştır.
İsrailoğulları, zamanla İsrail ve Yahuda Krallıklarını kurmuş, ancak Asur ve Babil istilaları sonrası diasporaya yani dünya geneline dağılmışlardır.
Yahudiler Neden Dağılmıştır?
M.Ö. 586 yılında Babil Kralı II. Nebukadnezar, Kudüs’ü işgal etti ve Yahudileri sürgüne gönderdi. Bu olay, ilk diaspora olarak kabul edilmektedir. Daha sonra Roma İmparatorluğu döneminde Kudüs’teki ikinci tapınağın yıkılmasıyla Yahudi halkı dünyanın dört bir yanına dağılmıştır.
Günümüzde Kaç Yahudi Yaşıyor?
Bugün Yahudilik, başta İsrail ve ABD olmak üzere birçok ülkede milyonlarca insan tarafından yaşatılmaktadır. Modern Yahudilik; Ortodoks, Muhafazakâr ve Reformist olmak üzere üç ana mezhebe ayrılmaktadır.
İsrail Devleti’nin 1948’de kurulması, Yahudi tarihi için önemli bir dönüm noktasıdır. Yahudiler, uzun süren sürgün hayatından sonra yeniden kendi topraklarında bir devlet çatısı altında toplanmıştır.
Günümüzde dünyada 14 milyon civarında Yahudi yaşamaktadır. Bunların çoğunluğu İsrail ve Amerika’da yaşamaktadır.
Yahudiliğin Kültürel Etkileri
Yahudi halkı tarih boyunca sürgün, baskı ve soykırım gibi trajediler yaşasa da bilim, sanat ve felsefede önemli katkılar sunmuştur. Albert Einstein, Sigmund Freud ve Franz Kafka gibi isimler Yahudi kökenli düşünürlerdir.
Yahudi Bayramları Nelerdir?
Yahudi inancı, birçok özel gün ve dini ritüelle yaşatılmaktadır. En bilinen bayramlar arasında Pesah (Hamursuz Bayramı), Yom Kippur (Kefaret Günü) ve Hanuka (Işıklar Bayramı) yer alır.
